بررسی روند تغییرات سطح جنگل‌ با استفاده از عکس‌های هوایی و تصاویر ASTER (مطالعه موردی: جنگل‌های حاشیه‌ای جنوب و جنوب‌غربی شهر گرگان)

در طول دهه‌های اخیر جنگل‌های خزری توسط دخالت‌های انسانی مورد تعرض قرار گرفته‌اند. دسترسی آسان، فراوانی و تنوع محصولات جنگلی با ارزش منجر به افزایش تراکم جمعیت، ایجاد مناطق مسکونی جدید و فعالیت‌های جنگل‌زدایی شده است. آشکار ساختن تغییرات یکی از روش‌های اساسی در مدیریت و ارزیابی منابع طبیعی می‌باشد. این مطالعه تغییرات سطح جنگل‌های جنوب شهر گرگان را در سه مقطع زمانی (1385-1373-1345)، با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و عکس‌های هوایی مورد ارزیابی قرار می‌دهد. به‌منظور تهیه نقشه وضعیت گستره جنگل در سال‌های 1345 و 1373، عکس‌های هوایی سال‌های یاد شده، رقومی و با استفاده از نقاط کنترل زمینی و نقشه‌های توپوگرافی زمین مرجع گردیدند. فتوموزاییک رقومی از طریق اتصال رقومی عکس‌ها در محیط GIS انجام پذیرفت. سپس، نقشه گستره جنگل مربوط به این دو سال از طریق رقومی‌سازی مرز کاربری‌ها بر روی فتوموزاییک رقومی به‌دست آمده از عکس‌های هوایی تهیه گردید. برای تهیه نقشه گستره جنگل سال 1385 تصاویر ماهواره‌ای سنجنده ASTER مورد استفاده قرار گرفتند. با بررسی کیفیت تصاویر، هیچ‌گونه خطای رادیومتری مشاهده نگردید. تصحیحات مختلف، شامل تصحیح اتمسفری با استفاده از مدل COST و تصحیح هندسی با روش ارتو بر روی تصاویر انجام شد. باندهای مصنوعی با استفاده از روش‌های مناسب پردازش تصاویر شامل نسبت‌گیری و تجزیه مؤلفه‌های اصلی ایجاد شدند. پس از انتخاب بهترین مجموعه باندی با استفاده از شاخص فاصله باتاچاریا، طبقه‌بندی تصاویر با استفاده از الگوریتم شبکه عصبی مصنوعی انجام گرفت. به‌منظور کشف تغییرات از روش مقایسه پس از طبقه‌بندی استفاده گردید. نتایج به‌دست آمده نشان‌دهنده تغییر وسیع سطح جنگل به اراضی غیرجنگلی در طی مدت 41 سال می‌باشد. در طی این مدت 8/1250 هکتار از سطح جنگل طبیعی کاسته شده و فقط 29/246 هکتار به سطح جنگل افزوده شده است. به این ترتیب، در مجموع سطح جنگل به میزان 5/1004 هکتار کاهش یافته است. نتایج همچنین نشان داد که نرخ تغییرات سالیانه سطح جنگل طبیعی در طی دوره زمانی (1373-1345) بیش‌تر از دوره زمانی (1385-1373) بوده است.